De dag die je wist dat zou komen / is eindelijk hier
Je zou zeggen dat de gelegenheid vraagt om iets poëtischers. Maar mijn hoofd blijft hardnekkig komen met dat taalkundig wangedrocht uit het kroningslied. En ik ben note bene republikein.
Misschien moeten we de poëzie maar laten voor wat ie is en het houden bij brute duidelijkheid. Er is progressie. Of in normaal Nederlands: groei. Dat klinkt positief, maar in de ondersteboven kankerwereld is dat het laatste woord wat je wilt horen. De tumoren in mijn lever zijn groter geworden tijdens de laatste drie maanden van onderhouds-chemo. En niet een beetje: de grootste is gegroeid van 15 naar 22 millimeter. Het kan uiteraard vele malen erger, maar toch… Daar heb je dan godverdomme een loeizware kuur van een half jaar voor doorstaan. Voor drie maanden ontspanning en daarna terug de mallemolen in…
Ik weet het, zo moet ik niet denken. En ik ben ook bij lange na niet het hele half jaar ziek geweest. Tot aan de laatste behandeling in april had iedere cyclus een aantal goede dagen. Maar pfff…. Het was zo fijn, die laatste maanden. We hebben een heerlijke zomer gehad, waarin ik me hartstikke goed voelde. Fit, energiek, geen spatje misselijkheid of pijn. Daar afscheid van moeten nemen, misschien wel voorgoed, dat is niet echt een fijn vooruitzicht. Het maakt me boos. Kutkanker. Want boos is vele malen beter dan bang en verdrietig.
Die misschien hé, dat is het ‘m. De mindfuck van het niet-weten. Misschien zijn dit de laatste dagen van het me-goed-voelen. Maar misschien ook niet. Op de patientenfora op het internet schrijven massa’s mensen die al jaren en jaren ziek zijn. Die van allerlei tegenslagen herstellen – min of meer. Die stug dóórleven. Grappig, hoe aantrekkelijk “jarenlang ziek zijn” gaat klinken als het alternatief doodgaan is. Maar goed, die fora lijden natuurlijk onder de vertekening dat de mensen die wél doodgaan er niet schrijven.
Jonathan Franzen schreef deze week een stuk in de New Yorker over klimaatverandering. Dat er geen hoop meer is om de boel binnen redelijke grenzen te houden en we ons moeten richten op aanpassing. Het opvangen van de gevolgen. Zeg maar, het in Nederland volkomen ontbrekende plan B voor het geval dat de zeespiegel een meter of 5 stijgt en het water de polders in klotst. Een omstreden visie, uiteraard – Twitter schijnt er weer eens van ontploft te zijn.
Given a choice between an alarming abstraction (death) and the reassuring evidence of my senses (breakfast!), my mind prefers to focus on the latter. The planet, too, is still marvelously intact, still basically normal—seasons changing, another election year coming, new comedies on Netflix—and its impending collapse is even harder to wrap my mind around than death. Other kinds of apocalypse, whether religious or thermonuclear or asteroidal, at least have the binary neatness of dying: one moment the world is there, the next moment it’s gone forever. Climate apocalypse, by contrast, is messy. It will take the form of increasingly severe crises compounding chaotically until civilization begins to fray. Things will get very bad, but maybe not too soon, and maybe not for everyone. Maybe not for me.
Wat mij opviel (egocentrisme ten top, natuurlijk) was de overeenkomst tussen zijn beschrijving en hoe ik mijn ziek-zijn soms ervaar. Aan de ene kant is er de cognitieve dissonantie, het sprankje zolang-er-leven-is-is-er-hoop-hoop. De hoop op – nou ja – een wonder. Van medische of goddelijke aard, mij is het om het even.
Aan de andere kant is er het gewone dagelijkse leven dat, bij ontbreken van acute issues, iedere keer weer de overhand krijgt. Het focussen op de gewone dingen. Ontbijt. Stofzuigen. Belastingen, rugbytrainingen en danslessen voor het grut. Een latte in de nazomerzon. Mijn hoofd wil weg bij mijn privé-apocalyps, en zoekt alle mogelijke dwarsstraatjes om dat te doen. Regeldingen. Zelfs het eindeloos doorspitten van medische artikelen over kankeronderzoek is een manier om nog wat controle te krijgen. Ik heb een keurig voorstel voor mijn arts geschreven om medicijn B (dat volgens onderzoek niet optimaal werkt bij mijn tamelijk obscure tumormutatie) te vervangen door middel A (wat die nadelen niet lijkt te hebben). Met voetnoten en al, alsof het een examen is. Ik moet er zelf een beetje om grinniken.
Maar dat wegwillen-bij heeft een groot nadeel. Want wat doet mijn hoofd? In alle inspanning om om die olifant in de kamer heen te manoevreren zoekt het oude, vertrouwde paadjes op. Pijnlijke paadjes, vaak. Onzekerheid, angst, zelfafwijzing. Zelfs dat is te verkiezen boven het toelaten. Blijkbaar. (Overigens: ik vraag me af of alle gekkigheid in de maatschappij vandaag de dag ook iets te maken heeft met het massaal wegstoppen van onaangename gevoelens.)
En dus. Ik stel me voor dat ik bij een kampvuurtje zit. Een open plek in het bos, misschien op Papenvoort, waar ik deze zomer nog mocht zijn. Ik verwelkom alle gedachten en gevoelens om bij me te komen zitten, daar bij het vuurtje. Daar is Woede, groot en rood. De familie Angst, koud in blauwtinten. Ze houden elkaar zo stevig vast dat je niet kunt zien waar de een ophoudt en de ander begint. Verdriet: ineengedoken, klein en donker, maar met een wolk om zich heen die soms zo groot wordt dat ze ons allemaal omvat. Ze zit arm in arm met Liefde, die in al haar veelvormigheid uiteindelijk altijd dezelfde is. Mijn oude vriend Ratio: stevig, betrouwbaar, maar geneigd om de boel over te nemen. De tweeling Hoop en Wanhoop, die zo verschillend lijken maar ook zoveel gemeen hebben. Mijn oude plaaggeesten Onzekerheid, Zelfhaat & Schuldgevoel, die met hun scherpe klauwen mijn vel openrijten en mijn hart keer op keer aan stukken scheuren, maar die als je beter kijkt evenveel substantie hebben als de monsters onder het bed van een kleuter. Vertrouwen, Dankbaarheid en Overgave, verlegen als geestverschijningen, komen tussern de bomen uit als ik ze uitnodig, ruimte voor ze maak in de kring. En als laatste is er de Stilte, die niet zozeer een aanwezigheid is maar de plek zelf, de ruimte voor de kring…
En nu is er rust. Morgen is de eerste infuusdag van de nieuwe kuur. Folfox, heet ie. Het middel dat aanstaande dinsdag aan de infuuscocktail wordt toegevoegd is Oxaliplatin. Ik heb dat eerder gehad, reageer er goed op. Je kunt er bakken aan nare bijverschijnselen van krijgen, en tot op heden had ik alleen de milde en de tijdelijke. Maar toch. Het is gewoon klote, appte een oude studievriend. En zo is het. Hartjes voor jou, en voor alle anderen die het snappen en kaartjes en berichtjes sturen. Ik hou van jullie.
